..
συνέντευξη της Κατερίνας Σταυρούλα
ΕΝΘΕΜΑΤΑ
* Όπως διαβάζουμε, πρόκειται για μια «καμπάνια crowdsourcing». Τι σημαίνει αυτό; Είναι καμπάνια ή έρευνα, και γιατί ονομάζεται Generation E;
Ονομάσαμε την έρευνά μας Generation E για παραπάνω από έναν λόγους. Αρχικά θέλαμε να διερευνήσουμε το φαινόμενο της νεανικής μετανάστευσης στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια, με αφορμή μια μάλλον κοινή για όλους εμπειρία. Είμαι σίγουρη πως όλοι μπορούμε να διηγηθούμε μία τουλάχιστον ιστορία για κοντινούς μας ανθρώπους, φίλους ή συγγενείς που έφυγαν από την Ελλάδα για να προχωρήσουν με τις σπουδές τους ή να βρουν δουλειά στο εξωτερικό. Αυτή η γενιά έχει κοινά χαρακτηριστικά. Μεγάλωσε στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι η γενιά της Ευρώπης. Πολλοί από εμάς άλλωστε κατά τη διάρκεια των σπουδών τους χρησιμοποιήσαμε το πρόγραμμα Erasmus για να φοιτήσουμε ένα εξάμηνο στο εξωτερικό ή κάναμε μεταπτυχιακές σπουδές κάπου στην Ευρώπη.
Με την εμφάνιση όμως της οικονομικής κρίσης θα έλεγα ότι η ίδια γενιά μετατράπηκε σε μια γενιά εκπατρισμένων. Οι λέξεις μοιάζουν σκληρές, αλλά δεν απέχουν από την αλήθεια. Χρησιμοποιήσαμε λοιπόν το γράμμα Ε για να μιλήσουμε για όλα αυτά. Την Ευρώπη, τα Erasmus, την Easyjet και τις φτηνές πτήσεις που όλοι ψάχνουν, την Έξοδο, τον Εκπατρισμό, την «Εξορία». Επιπλέον αντίστοιχες έννοιες ξεκινούν με το ίδιο γράμμα και στις γλώσσες των συναδέλφων με τους οποίους συνεργαζόμαστε για την έρευνα. Επομένως το E στο Generation E είναι κάτι που όλοι μοιραζόμαστε.
Το Generation E είναι μια έρευνα δημοσιογραφίας δεδομένων. Σε αυτή τη δημοσιογραφία, χρησιμοποιώντας σαν βάση στατιστικές έρευνες αλλά και αριθμητικές καταγραφές, ο δημοσιογράφος μπορεί να ερευνήσει, να αναλύσει και να παρουσιάσει ένα φαινόμενο ή μια είδηση. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να συγκεντρώσεις αυτά τα ποσοτικά και ποιοτικά δεδομένα. Στην περίπτωση του φαινομένου της μετανάστευσης ένας τρόπος είναι να ερευνήσουμε την επίσημη καταγραφή της από τα ευρωπαϊκά κράτη. Ένας άλλος είναι να προσπαθήσουμε να ανιχνεύσουμε το φαινόμενο, μέσα από τη δημιουργία μιας καμπάνιας στην οποία καλούμε τους ίδιους τους νέους μετανάστες να πουν την ιστορία τους. Αυτό είναι το crowd sourcing. Η ανεύρεση στοιχείων, δεδομένων, ποσοτικών αλλά και ποιοτικών με τη βοήθεια, τη συμμετοχή του κοινού.
* Ποιο είναι το σκεπτικό της έρευνας; Συχνά ακούμε να προτιμάται ο όρος «κινητικότητα» και όχι «μετανάστευση». Ποια είναι η γνώμη σου γι’ αυτό;
Η Ευρώπη ζει στον αστερισμό της οικονομικής κρίσης. Αυτή η κρίση έχει αλλάξει τις ζωές όλων μας, και έχει οδηγήσει πολλούς από εμάς να ψάχνουν εργασιακή διέξοδο εκτός της χώρας. Με βάση εμπειρικές παρατηρήσεις, καταλήγει κανείς στο συμπέρασμα πως πολλοί Έλληνες έχουν φύγει για διάφορους προορισμούς ανά το πλανήτη. Ωστόσο, αν αναρωτηθούμε πόσοι τελικά είναι αυτοί θα δυσκολευτούμε να απαντήσουμε. Τα ίδια ερωτήματα μοιραζόμαστε όλοι οι συνεργάτες που συμμετέχουν στο Generation E. Επιπλέον, εμπειρικά πάλι, καταλήξαμε όλοι στην ίδια παρατήρηση: τη διαμόρφωση ενός ρεύματος μετανάστευσης από τη Νότια προς τη Βόρεια Ευρώπη. Άραγε, η φυγή μέρους του πιο δημιουργικού δυναμικού μιας χώρας προς το εξωτερικό, και ιδιαίτερα από τον φτωχό Νότο προς τον πιο πλούσιο Βορά, αποτελεί μια από τις παράπλευρες επιπτώσεις της κρίσης; Για να μπορούμε να το ισχυριστούμε, οφείλουμε να το τεκμηριώσουμε. Και, επιπλέον, να διερευνήσουμε αν, στην περίπτωση που η υπόθεσή μας ισχύει, οι κυβερνήσεις των χωρών της Ευρώπης λαμβάνουν υπόψη τους την κατάσταση όταν επιλέγουν την πολιτική που ακολουθούν. Εκεί, η δημοσιογραφία δεδομένων καλείται να ψάξει πιθανές απαντήσεις.
Συχνά, στο πλαίσιο των εννοιών που αναπτύχθηκαν για να δημιουργήσουν το νέο λεξιλόγιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης συναντάμε, κυρίως από χείλη κυβερνώντων και τεχνοκρατών, τη λέξη «κινητικότητα». Όμως, παρά το γεγονός ότι το ευρωπαϊκό περιβάλλον μας μοιάζει φιλικότερο, θεωρώ πως η αλήθεια είναι λίγο πιο σκληρή. Φεύγοντας από τη χώρα σου είσαι στην ουσία μετανάστης. Και αντιμετωπίζεις σε πολλά επίπεδα παρόμοια προβλήματα, όπως κάθε μετανάστης. Δεν νομίζω πως πρέπει να κρυβόμαστε. Είμαστε όλοι μετανάστες.
* Ποιοι κάνετε την έρευνα, πώς προέκυψε αυτή η συνεργασία και πώς χρηματοδοτείται;
Η έρευνα Generation E πραγματοποιείται από μια διεθνή ομάδα δημοσιογράφων, οι οποίοι γνωρίστηκαν σε μια προηγούμενη ερευνητική δουλειά, το Migrants Files. Η κοινή μας εμπειρία και η κοινή μας καθημερινότητα, μιας και προερχόμαστε από μεσογειακές χώρες της Νότιας Ευρώπης, έθεσε τις βάσεις για μια πολύ ενδιαφέρουσα συνεργασία αλλά και έφερε μαζί της πολλές συζητήσεις. Σε μια από αυτές διαπιστώσαμε πως όλοι ζούμε με τον έναν ή τον άλλον τρόπο την ευρωπαϊκή μετανάστευση στην καθημερινότητά μας και αποφασίσαμε να τη διερευνήσουμε. Έτσι, στο Generation E συμμετέχουμε τέσσερις ανεξάρτητοι δημοσιογράφοι από την Ιταλία, την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ελλάδα, μαζί με συναδέλφους που βοηθούν στη διαδικτυακή μας παρουσία. Την έρευνα στηρίζουν τέσσερα μέσα ενημέρωσης, η Il Fatto Quotidiano (Ιταλία), η El Confidencial (Ισπανία), το P3/Publico (Πορτογαλία) και το Radiobubble (Ελλάδα). Οικονομικά στηρίχτηκε από τον οργανισμό JournalismFund.eu, έναν ανεξάρτητο μη κερδοσκοπικός οργανισμό, με έδρα την Ολλανδία, που στηρίζει ομαδικές διεθνείς δημοσιογραφικές έρευνες.
* Η έρευνα/καμπάνια αυτή έρχεται σαν συνέχεια, όπως είπες, μιας προηγούμενης για τους νεκρούς μετανάστες στα σύνορα της Ευρώπης. Πες μας δυο λόγια γι’ αυτήν.
Το Migrants Files είναι μια –βραβευμένη πλέον– έρευνα δημοσιογραφίας δεδομένων που καταγράφει, για πρώτη φορά σε μια κοινή βάση δεδομένων, τους θανάτους των μεταναστών στην προσπάθειά τους να περάσουν τα σύνορα της Ευρώπης. Αυτό το στοιχείο δεν καταγραφόταν από κανέναν επίσημο οργανισμό ή κράτος της Ε.Ε., και η Ευρώπη σχεδίαζε και ακολουθούσε πολιτικές για τη μετανάστευση, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τα αποτελέσματά τους. Τα στοιχεία στα οποία καταλήξαμε είναι τραγικά: Περισσότεροι από 25.000 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους από το 2000 και μετά, προσπαθώντας να μπουν στην Ευρώπη-φρούριο, αναζητώντας πιο ανθρώπινες συνθήκες ζωής. Και ενώ συνεχίζουμε να μετράμε τραγωδίες η πολιτική παραμένει απαράλλακτη.
Το Generation E διερευνά μια άλλη πτυχή, προφανώς πιο ήπια, του φαινομένου της μετανάστευσης. Και παρά το γεγονός ότι οι δύο αυτές πτυχές μοιάζουν ασύνδετες, υπάρχει ένα κοινό νήμα που τις ενώνει: η ανάγκη όλων των ανθρώπων όχι απλώς να επιβιώσουν αλλά να ζήσουν και να δημιουργήσουν. Και αυτή η ανάγκη τους οδηγεί να προσπαθούν να ξεπεράσουν την θλιβερή πραγματικότητα με κάθε τρόπο. Με τη διαφορά ότι όσοι ζούμε στον «δυτικό» και «ανεπτυγμένο» τρόπο μεταναστεύουμε με easyjet, κι όχι διακινδυνεύοντας τη ζωή μας στοιβαγμένοι στις βάρκες των λαθρεμπόρων.
* Ποιοι είναι οι στόχοι, οι προσδοκίες και τα επόμενα βήματα;
Το Generation E είναι μια έρευνα ακόμα ανοιχτή. Είναι λοιπόν δυνατόν να επιβεβαιώσει τις υποθέσεις μας, να τις διαψεύσει ή και να δημιουργήσει νέα δεδομένα, τα οποία δεν περιμένουμε. Ελπίζουμε όμως πως μέσα από αυτή τη διαδικασία θα μπορέσουμε να έχουμε μια πρώτη χαρτογράφηση των νέων μεταναστών της Ευρώπης, μια πρώτη εικόνα για τους πραγματικούς λόγους που τους οδήγησαν σε μια τέτοια απόφαση ζωής και να ακούσουμε τη φωνή τους. Επιπλέον, θα βοηθήσει να κατανοήσουμε το συνολικότερα το φαινόμενο, τις πολιτικές συνθήκες που το επηρεάζουν αλλά και τον τρόπο που το αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Ίσως καταφέρουμε, παράλληλα, να αναδείξουμε κι έναν τομέα της δημοσιογραφίας όχι τόσο γνωστό ακόμα στην Ελλάδα: τη δημοσιογραφία δεδομένων. Και αυτό θα μπορούσε να μας οδηγήσει στο επόμενο βήμα, που είναι ακόμα νωρίς να το διακρίνουμε.
Τη συνέντευξη πήραν ο Μάνος Αυγερίδης και ο Στρατής Μπουρνάζος
Η ιστοσελίδα της καμπάνιας: www.generatione.eu/el/ Στο facebook (Generation E) και στο twitter μέσω του hashtag #GenerationE.
Αν είστε κάτω των 40 και φύγατε από την Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, συμπληρώστε το ερωτηματολόγιο στο www.generatione.eu/el/. Αν έχετε φίλους που έφυγαν από τη χώρα τους και ζουν σε κάποια άλλη ευρωπαϊκή χώρα, προσκαλέστε τους στο GenerationE.eu. Μέχρι τις 8 Οκτωβρίου 2014.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου